Những thông tin cần biết về thuốc Paracetamol - Hướng dẫn sử dụng

Paracetamol (hay acetaminophen) là thuốc có tác dụng giảm đau và hạ sốt thường được chỉ định điều trị các trường hợp đau và sốt từ nhẹ đến vừa như đau đầu, đau răng, đau cơ, hạ sốt,… Paracetamol hầu như không ảnh hưởng đến hệ tim mạch và hô hấp hay gây kích ứng dạ dày như một số loại có cùng tác dụng khác.

Paracetamol có sẵn dưới dạng nào?

• Viên nén: 100mg, 120mg, 500mg
• Viên sủi: 500mg
• Viên nhai: 120mg
• Thuốc dạng dung dịch: 120mg/5ml, 250mg/5ml
• Thuốc dạng bột/cốm pha uống: 80mg, 150mg, 250mg
• Thuốc dạng đặt hậu môn: 80mg, 150mg, 300mg

Khi nào nên sử dụng Paracetamol?

Khi có dấu hiệu sốt (từ 38°C trở lên) hoặc đau, bạn có thể sử dụng paracetamol để làm giảm thân nhiệt và bớt khó chịu.

Lượng thuốc nên dùng cho trẻ em?

Sử dụng lượng thuốc (liều dùng) phù hợp cho trẻ theo đơn thuốc của bác sĩ. Liều dùng khuyến cáo cho trẻ em là từ 10-15mg/kg cách mỗi 4 giờ và không quá 4 lần/ngày.

Trong trường hợp bạn tự mua thuốc tại nhà thuốc, đọc kỹ và sử dụng theo liều dùng có trên hướng dẫn sử dụng sản phẩm (hoặc tham khảo bảng dưới). Cần liên hệ với bác sĩ/dược sĩ để có thêm tư vấn khi quý phụ huynh không chắc chắn về liều dùng cho trẻ.

*: có thể nhắc lại sau 4 – 6 giờ nếu cần, tối đa 4 liều/24 giờ

Liều dùng hạ sốt cho người lớn

• Dùng liều chung từ 325 - 650  mg/liều sử dụng cách 4 - 6 giờ đồng hồ. 

• Với thuốc đặt hậu môn hoặc dạng uống sử dụng tối đa 1000mg/liều từ 6 - 8 giờ đồng hồ. Nếu sử dụng thuốc dạng viên nén 500mg, nên dùng 1 - 2 viên trong 4 - 6 giờ đồng hồ.

Liều dùng giảm đau cho người lớn

• Liều dùng chung từ 325 - 650 mg/liều cách 4 - 6 giờ đồng hồ.

• Thuốc dạng uống hay thuốc đặt hậu môn dùng với hàm lượng 500mg/liều mỗi 6 -8 giờ. Nếu dùng thuốc dạng viên nén 500mg dùng 1 viên/liều cách nhau từ 4 - 6 giờ.

Cách sử dụng của từng chế phẩm

• Viên nén: nên được nuốt với một ly nước, sữa hoặc nước trái cây. Không nên nhai viên thuốc.
• Viên sủi: hoà tan hoàn toàn viên thuốc trong khoảng 150-200ml nước trước khi uống. Không nên bẻ viên sủi.
• Viên nhai: hướng dẫn trẻ nhai viên thuốc trước khi nuốt. Không nên nuốt viên thuốc nguyên vẹn.
• Thuốc dạng dung dịch: sử dụng dụng cụ phân liều như thìa hoặc cốc có chia vạch, xy-lanh… Nếu không có dụng cụ chia liều chính xác, hãy hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ để được hướng dẫn cách sử dụng chính xác, không đùng thìa hoặc cốc thông thường.
• Thuốc dạng bột pha uống: khuấy đều trong một lượng nước vừa đủ và uống ngay sau khi pha.
• Thuốc dạng đặt hậu môn: là thuốc được bào chế để tan chảy ở nhiệt độ cơ thể trong trực tràng, không được uống. Để sử dụng thuốc cho trẻ cần thực hiện các bước:

1. Vệ sinh sạch sẽ vùng hậu môn của trẻ

2. Rửa sạch tay bạn bằng xà phòng và nước ấm

3. Đặt trẻ nằm nghiêng , quay lưng về phía người đặt thuốc. Đặt chân dưới của trẻ duỗi thẳng, chân trên co về phía trước bụng

4. Nâng nhẹ phần mông trên để bộc lộ vùng trực tràng

5. Tháo vỏ thuốc và đặt đầu nhọn của viên thuốc hướng về phía trực tràng

6. Dùng 1 ngón tay đẩy nhẹ thuốc sâu vào trực tràng khoảng 2cm (khoảng 1/2 đốt ngón tay). Ấn giữ nhẹ 2 phần mông trong vài giây.

7. Giữ trẻ nằm nghiêng, thẳng chân trong vòng 15 phút để viên thuốc không bị rơi ra ngoài, đồng thời đảm bảo dược chất được giải phóng dần trong vùng trực tràng

8. Rửa sạch lại tay bằng xà phòng và nước ấm.

Thuốc có tác dụng sau khi sử dụng bao lâu?

Người bệnh sẽ bắt đầu cảm thấy bớt đau hoặc hạ sốt sau khoảng 30 phút sau khi uống và có thể mất đến 1 giờ sau khi đặt thuốc đường hậu môn.

Làm gì nếu bị nôn hoặc đi vệ sinh sau khi đặt thuốc?

Đối với thuốc đặt trực tràng:

• Nếu đi đại tiện sau khi đặt thuốc dưới 30 phút, hãy uống lại liều tương tự.
• Nếu đi đại tiện sau khi đặt thuốc trên 30 phút, bạn không cần uống thêm một liều nữa. Chờ cho đến liều bình thường tiếp theo.

Đối với thuốc uống:

• Nếu nôn hết hoàn toàn lượng thuốc ngay sau khi uống, hãy cho uống lại liều tương tự.
• Nếu bị nôn trên 30 phút, bạn không cần uống thêm một liều nữa. Chờ cho đến liều bình thường tiếp theo.
• Liên hệ bác sĩ/dược sĩ để được tư vấn nếu bạn không chắc chắn về lượng thuốc bị nôn hoặc thời điểm nôn sau khi uống.

Nếu tôi uống quá liều thì phải làm sao?

Ảnh hưởng của quá liều Paracetamol có thể không rõ ràng nhưng có thể nghiêm trọng và cần được điều trị. Hãy liên hệ với bác sĩ hoặc dược sĩ để được hướng dẫn xử trí cụ thể.

Một số tác dụng phụ của Paracetamol

Nhìn chung, Paracetamol an toàn khi sử dụng đúng liều phù hợp.

Nếu sử dụng thuốc quá liều có thể gây độc tính trên gan không hồi phục nếu không cấp cứu kịp thời. Do đó, bạn phải tuân thủ đúng theo các hướng dẫn của bác sĩ hoặc hướng dẫn sử dụng sản phẩm.

Ngoài ra, khi sử dụng Paracetamol có thể gây một số phản ứng dị ứng nghiêm trọng như: phát ban, nổi mẩn da, sưng mặt, sưng môi, sưng lưỡi, sưng họng, khó thở. Nếu gặp các triệu chứng trên, nên ngừng thuốc và thông báo với bác sĩ.

Có thể dùng chung với các thuốc giảm đau, hạ sốt khác không?

Nhiều loại thuốc bạn sử dụng có thể có chứa Paracetamol (thông tin có trên nhãn sản phẩm), không nên dùng cùng hai loại thuốc đều có chứa hoạt chất trên vì nguy cơ quá liều.

Bạn có thể dùng cùng các loại thuốc có chứa Ibuprofen trừ khi bác sĩ yêu cầu không nên dùng.

Những lưu ý khi sử dụng thuốc

• Khi sử dụng paracetamol cần làm theo chỉ định của bác sĩ hoặc chỉ dẫn trên bao bì thuốc.

• Không sử dụng quá liều quy định của thuốc vì có thể làm tăng nguy cơ nhiễm độc gan. Với người lớn không quá 4000mg/ngày và không uống quá 1000/liều dùng.

• Không tự ý sử dụng thuốc cho trẻ nhỏ dưới 2 tuổi, chỉ dùng khi có sự chỉ định của bác sĩ. Nên sử dụng đúng các dạng thuốc paracetamol chuyên biệt cho trẻ để thuốc có tác dụng tốt nhất.

• Với thuốc có dạng viên nhai nén, người dùng cần nhai kỹ thuốc trước khi nuốt.

• Khi sử dụng thuốc dạng viên sủi, cần pha một gói thuốc với lượng nước tối thiểu là 118ml. Dùng hỗn hợp ngay sau khi pha.

• Thuốc ở dạng tan rã người dùng không được nhai mà cần đặt trực tiếp lên lưỡi để thuốc tự hòa tan.

• Khi sử dụng thuốc ở dạng lỏng, thay vì ước lượng liều dùng bạn cần có muỗng hoặc dụng cụ đo liều dùng. Nếu không có dụng cụ đó, bạn nên tham khảo sự tư vấn của dược sĩ hoặc làm theo chỉ dẫn trên nhãn thuốc. Lắc đều thuốc trước khi sử dụng.

• Không dùng thuốc dạng đặt để uống. Bạn cần phải rửa tay trước và sau khi đặt thuốc tại hậu môn. Hạn chế đi lại và đi vệ sinh sau khi đặt thuốc.

• Không sử dụng thuốc sau khi đã uống rượu bia. Thuốc có thể tương tác với rượu và gây các ảnh hưởng có hại tới gan.

• Trong trường hợp quên uống thuốc theo liều quy định, bạn có thể uống lại thuốc nếu thời gian cách đó không lâu và giãn thời gian uống liều thứ 2. Nếu không đảm bảo điều kiện trên, bạn có thể bỏ qua và sử dụng liều kế tiếp theo đúng thời gian uống.

• Paracetamol là biệt dược xuất hiện trong rất nhiều loại thuốc. Do đó, khi sử dụng thuốc, người bệnh không nên tự ý sử dụng các loại thuốc điều trị ho,cảm lạnh hay giảm đau khác mà không có sự kê toa của bác sĩ. Bởi điều này có thể khiến bạn vô tình sử dụng thuốc quá liều lượng cho phép.

• Nên ngưng sử dụng thuốc trong các trường hợp như: không giảm sốt sau 3 ngày dùng, xuất hiện các cơn đau sau 5 - 7 dùng thuốc, táo bón, buồn nôn, đau đầu, cơ thể phát ban, sưng tấy,…

Paracetamol là thuốc an toàn, ít có nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ nếu như sử dụng đúng cách và đúng liều dùng. Do đó, trước khi sử dụng thuốc, người dùng nên nhờ đến sự tư vấn của bác sĩ hoặc đọc kỹ hướng dẫn sử dụng để đảm bảo sự an toàn trong quá trình điều trị.

Tài liệu tham khảo:

1. https://www.medicinesforchildren.org.uk/paracetamol-mild-moderate-pain
2. Dược thư Quốc gia Việt Nam